Παρασκευή 13 Ιουνίου 2014

Η τέχνη και πώς να την εκτιμήσετε

Αράξτε· σήμερα σηκώθηκα με διάθεση να γράψω για την τέχνη, για τον δημιουργό και για τον αποδέκτη, για το μήνυμα και το περιεχόμενο, για τις μεταπληροφορίες, πόσα κερδίζεις και πόσα μπορεί να χάνεις θαυμάζοντας την τέχνη.¹

Πολλές οι τέχνες και δύσκολο να τις απαριθμήσεις².  Σήμερα θα εστιάσω στη ζωγραφική.

Βλέπεις έναν πίνακα, και αν αφεθείς, θα μάθεις, θα νιώσεις, θα συμπεράνεις.  Δεν είναι μόνο το θέμα.  Σαν τη μη λεκτική επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων στην καθημερινότητα³, θα σου πει πολλά για τον καλλιτέχνη, ή τουλάχιστον για την περίοδο και αυτά που ένιωθε όταν δημιουργούσε αυτό που θαυμάζεις.

Και, όπως είπα, δεν είναι μόνο αυτά που θα μάθεις· είναι κι αυτά που θα νιώσεις.  Μπορεί να σε αγγίξει η τεχνοτροπία, μπορεί να είναι μια λεπτομέρεια, μπορεί να είναι το σύνολο· οτιδήποτε, δεν έχει σημασία· ίσως νιώσεις μια μικρή ή μεγάλη ταύτιση, την αίσθηση πως ο καλλιτέχνης σε άγγιξε, γίνατε φίλοι, κάτσατε κάποτε μαζί και ήπιατε ένα ποτό και μοιραστήκατε τεμάχια ψυχής.

Μπορεί να σε αγγίξουν και τα πολλαπλά επίπεδα του μηνύματος (διότι η τέχνη είναι μήνυμα!), όπως εκείνος ο πίνακας του δεν θυμάμαι ποιου, που είναι η εικόνα μιας πίπας και η λεζάντα γράφει «Ceci n'est pas une pipe» (αυτή δεν είναι πίπα), αφού όντως δεν είναι.  Τότε δέχεσαι πως στην περίοδο που ο καλλιτέχνης έφτιαξε το έργο του, δεν του αρκούσε μόνο η κατάθεση ψυχής του, αλλά ήθελε να αφυπνίσει και τη δική σου αντίληψη, να σε προβληματίσει, να σε ταρακουνήσει, να σε κάνει να αμφισβητήσεις, να σε κάνει να μην εστιάζεις αλλά να εναλλάσσεσαι μεταξύ επιπέδων, ή καμιά φορά να τα βλέπεις όλα μαζί.

Μπορεί, βέβαια, να δεις πολλά περισσότερα από τις προθέσεις του καλλιτέχνη.  Τότε, μέσω της τέχνης, μαθαίνεις πράγματα για εσένα.  Η ερμηνεία που δίνεις είναι ένα μικρό καθρέφτισμα.

Θα μπορούσα να συνεχίσω για ώρες, αλλά θα σε κούραζα, αγαπητέ αναγνώστη.  Οπότε θα έρθω στο θέμα μου.

Σήμερα το πρωί πήραμε τους «ελέγχους» από το σχολείο.  Στην τάξη του Αλέξανδρου είδα την ακόλουθη ζωγραφιά, έτσι όπως τη βλέπετε, λιτή και ανυπόγραφη· ψόφησα στο γέλιο:

¹ ή, πιο συνοπτικά: σηκώθηκα με κουλτουρόκαβλες
² δεν είναι σαν τις εννέα Μούσες που τις πετυχαίνεις σε σταυρόλεξα, άρα έχεις ένα λόγο να τις θυμάσαι όλες
³ που αποτελεί το πιο σημαντικό κομμάτι της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων κι ας προσποιούμαστε ότι δεν υφίσταται ή ότι οι άλλοι δεν μπορούν να καταλάβουν πολλά περισσότερα από όσα λέμε φραστικά, επειδή είμαστε τόσο γαμάτοι παίχτες πόκερ όλοι μας και κρυβόμαστε τέλεια οπότε ένα «μα δεν είπα τίποτα! είπα εγώ αυτό;» αρκεί
ναι, φίλε Μπάμπη, εσένα εννοώ
το είχα και στο σχολείο αυτό το θέμα, δηλαδή δύο σελίδες πρόλογο και μια παράγραφο για θέμα. δυστυχώς τότε δεν με άφηναν να βάζω υποσημειώσεις, δεν ξέρω γιατί

Τρίτη 27 Μαΐου 2014

Πρόσφατες ατάκες

Σημερινές, actually

Γυρίσαμε από σχολείο. Τους φτιάχνω μεζεκλίκι (ψωμί με ροκφόρ και μαργαρίνη και ξερό σκόρδο, έχουμε εξεζητημένα γούστα), βάζω φασολάκια να φάω.

Ο Αλέξανδρος έρχεται να μου πει: «Αν με είδες να κοιτάζω την ταμπλέτα πριν κάνω τα μαθήματα, να ξέρεις ότι μπήκα να δω μόνο μια στιγμή αν χρειάζεται τίποτα η φάρμα και να γυρίσω τον τροχό.»
Τον αγκαλιάζω και του απαντώ «Μα με έχεις κάνει να σε εμπιστεύομαι ότι θα κάνεις αυτό που πρέπει χωρίς να ξεχαστείς, και χαίρομαι για αυτό. Εν αντιθέσει με τον Μενέλαο…» και γυρνάω να κοιτάξω τον Μενέλαο, που κοιτάζει το ταβάνι, σηκώνει τα χέρια ψηλά, φωνάζει: «Εξωγήινοι! Εξωγήινοι!» και το βάζει στα πόδια.

Κάθομαι να φάω, και κάθεται και ο Μενέλαος δίπλα για να κάνει τη φωτοτυπία του. Ο Αλέξανδρος κάθεται στο σαλόνι. Έρχεται μια στιγμή να ξύσει το μολύβι του με την ξύστρα του Μενέλαου και λέει: «Αυτό δεν είναι ξύστρα, είναι ένας δαίμονας που καταστρέφει τα μολύβια.» Πάει πάλι μέσα. Ο Μενέλαος του φωνάζει: «Μα ξύστρα είναι!» Του λέω «Αστείο έκανε ο Αλέξανδρος, βρε.» Έρχεται πάλι ο Αλέξανδρος και λέει σοβαρά: «Δεν είναι καθόλου αστείο. Το εννοώ.» και μου δείχνει το κακοξυσμένο μολύβι.

Κάνει μαθηματικές πράξεις ο Μενέλαος δίπλα, με την περιστασιακή βοήθεια από εμένα, συνήθως δια της Σωκρατικής και ένα σωρό παραπλήσια παραδείγματα που ή θα βοηθήσουν το παιδί ή θα το καταρρακώσουν εντελώς διανοητικά, αλλά τι να κάνουμε, εγώ τους έτυχα. Γράφει μόνος του το «34» δίπλα στο 32+2 και μου λέει: «Κόντεψα να βάλω τόνο, γιατί μέσα στο μυαλό μου σκεφτόμουν: "Τριάντα τέεεεεεεσσερα"!»

(Αυτά για την ώρα, πάω να συνεχίσω τα φασολάκια. Αναρωτιέμαι: αν έτρωγα μακαρόνια με κιμά, με την ίδια προθυμία θα σηκωνόμουν για να αποτυπώσω στην ιστορία τον συγκλονιστικό τρόπο σκέψης των μικρών μου; Άσκηση για τον μαθητή.)

Είναι πια απόγευμα, και έχουμε μαζευτεί όλοι στο σπίτι. Η Αθανασία ετοιμάζει μπιφτέκια με πατάτες για αύριο και ο Μενέλαος πάει και της λέει: «Μαμά, διψάω, θέλω νερό.» Του απαντάει η μάνα του: «Δεν μπορώ τώρα, πλάθω μπιφτέκια.»
Ρωτάει, λοιπόν, εύλογα ο Μενέλαος: «Και είναι πιο σημαντικά τα μπιφτέκια από εμένα που διψάω;»
«Ναι, αυτή τη στιγμή είναι.» του λέει η μάνα του.
«Μπορείς να αντέξεις δύο λεπτά μέχρι να πιεις νερό.» παρεμβαίνω κι εγώ.
«Όχι, κοίτα!» λέει ο Μενέλαος όρθιος δίπλα στην καρέκλα του και λιποθυμάει, ευτυχώς χωρίς να πέσει με πολλή φόρα ο κορμός του πάνω στην καρέκλα, λες και το έκανε επίτηδες. Τυχερό αυτό το παιδί.

Τρίτη 7 Ιανουαρίου 2014

Ανατροπές

Όταν ήμουν μικρός, με γοήτευε η ιδέα του μεγαλείου μέσω αθωότητας. Όχι, πολύ φαντεζί ακούγεται· αναφέρομαι στην έννοια πως, οι άνθρωποι, όσο δεν ξέρουν ποια είναι τα όριά τους, μπορούν να κάνουν πολλά, ίσως υπεράνθρωπα πράγματα. Βέβαια, έστω κι έτσι, ήξερα ότι κάποιος που αγνοεί τον νόμο της βαρύτητας παραμένει ανίκανος να πετάξει. Αλλά η ομορφιά της σκέψης παραμένει μέσα μου. Κάπως σαν τον μύθο του νεαρού σαολίν, που φυτεύει ένα τόσο δα δεντράκι, και σε καθημερινή βάση το ποτίζει, το φροντίζει και πηδάει καμιά δεκαριά φορές από πάνω του… επί χρόνια. Πολλά χρόνια.

Κατέβασα ένα free app of the day στο Kindle Fire HD, ονόματι Mind Games. Διάφορα παιχνίδια που εξασκούν μνήμη, παρατηρητικότητα, ταχύτητα, λογική κτλ. Μπορείς να φτιάξεις διαφορετικά accounts ώστε όλοι στην οικογένεια να εξασκούνται (ή να μετρούν τα virtual pay τους, ας πούμε δύο αδέρφια μεταξύ τους ;) ). Εγώ επιβεβαίωσα όπως τα ήξερα και τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία μου. Έβαλα και στα παιδιά να παίξουν.

Ένα από τα παιχνίδια είναι το εξής: βλέπεις 4×4=16 εικόνες. Διαλέγεις μία. Οι εικόνες αναδιατάσσονται, διαλέγεις ξανά την ίδια, συν μία ακόμα. Αναδιάταξη. Διαλέγεις τις δύο που διάλεξες, με την ίδια σειρά, και διαλέγεις μια τρίτη. Recurse μέχρι το τέρμα.

Αφήνω τον Αλέξανδρο να παίξει αυτό, πάω στην κουζίνα. Μου έρχεται μετά από λίγο, μου λέει «Δεν κατάφερα και τις 16, μόνο μέχρι 15.» Δεν ξέρω τι ακριβώς εννοούσε, όμως στο σκορ βλέπω ένα 100% και χαρακτηρισμό “Mental Astronaut”. Εγώ 100% έπιασα μόνο σε ένα παιχνίδι “trivia”, όπου έχεις την απάντηση σε τέσσερα κομμάτια (πχ nc, Li, n, ol→Lincoln) και πρέπει να τα πατήσεις γρήγορα και με τη σωστή σειρά. Στα παιχνίδια μνήμης πιάνω κάτι 80-90% στην καλύτερη περίπτωση, όχι επειδή έχω τόσο καλή μνήμη, αλλά μάλλον επειδή οι υπόλοιποι συνομήλικοί μου μάλλον έχουν χειρότερη!

Στο παιχνίδι που έπαιξε ο Αλέξανδρος, πάνω από 8 δεν έχω πιάσει. Ίσως με εξάσκηση να πιάσω 10. Δεν ξέρω. Αλλά δεν έχει σημασία αυτό. Άλλο θέμα θέλω να αποτυπώσω.

Παιδί μου, αν ποτέ διαβάσεις αυτές τις παραγράφους, να ξέρεις πως χθες ήταν η πρώτη φορά που ξεπέρασες κάπου τον πατέρα σου. Όχι απλώς με ξεπέρασες, αλλά έκανες κάτι που εγώ, από όσα ξέρω για τον εαυτό μου, δεν μπορώ να κάνω. Προς το παρόν, σε νικάω σε διάφορα παιχνίδια, ξέρω περισσότερα, κάποια πράγματα τα κάνω καλύτερα. Όμως είναι προσωρινό, και το έχω υπόψη μου. Εύχομαι κάποτε να είμαι ένα συμπαθητικό γεροντάκι που δεν μπορεί να καταλάβει πώς δουλεύει αυτό το νέο μαραφέτι στο σαλόνι, και εσύ να το θεωρείς ηλίου φαεινότερο και συγκαταβατικά να διορθώνεις το τότε αντίστοιχο του «12:00-που-αναβοσβήνει». Είσαι σε καλό δρόμο. Ανυπομονώ!